Chiết xuất Tỏi | Kháng sinh tự nhiên phổ biến trong chăn nuôi

Chiết xuất Tỏi (Garlic extract) là một loại kháng sinh tự nhiên đã được nhân dân sử dụng từ ngàn đời xưa để phòng bệnh cho vật nuôi, đặc biệt là giai đoạn đầu phát triển.

1. Sự cần thiết sử dụng thảo dược trong chăn nuôi

Việc sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi nhằm mục đích phòng trị bệnh (đặc biệt là các bệnh về đường hô hấp và đường tiêu hóa) từ đó kích thích sự tăng trưởng của vật nuôi. Tuy nhiên, sử dụng kháng sinh tân dược đang đứng trước vấn đề dư lượng và kháng thuốc.

Dùng kháng sinh với liều cao hoặc không đảm bảo thời lượng ngưng thuốc trước khi giết thịt sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng. Nhưng dùng với liều thấp lại dẫn đến tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh.

Biện pháp sử dụng kháng sinh thảo dược (Phytocide) thay thế kháng sinh tân dược sẽ hiệu quả và ít tốn kém, đồng thời đáp ứng nhu cầu sử dụng chế phẩm sinh học trong chăn nuôi hướng tới sản phẩm sạch, an toàn hiện nay.

So với các loại kháng sinh tân dược, kháng sinh thảo dược có nhiều ưu điểm như không có hiện tượng kháng thuốc, không tồn dư trong thực phẩm, rất ít độc (Chu Mạnh Thắng và cs).

Nhiều nghiên cứu ở trong và ngoài nước khẳng định Tỏi (Allium sativum L.) có tính kháng sinh, có khả năng phòng chống nhiều loại vi khuẩn, nấm, virus,… phòng trị các bệnh cúm, đường ruột, điều trị vết thương,… tăng tính ngon miệng, giải độc, ức chế nấm mốc, côn trùng, tẩy uế môi trường, nâng cao chất lượng thịt.

(Cavalito & Bailey, 1944; Hughes & Lawson, 1991; Deshpande et al., 1993 trích dẫn bởi Chu Mạnh Thắng và cs; Võ Văn Chi, 2005 trích dẫn bởi Nguyễn Thị Kim Loan, 2012; Konjufca et al.,1997; Sivam, 2001, Prasad & Saharma, 1981 trích dẫn bởi Vidica Stanaćev et al., 2010).

2. Dược động học thành phần hữu ích trong chiết xuất tỏi

Chiết xuất tỏi có hàm lượng kháng sinh cao (Purseglove, 1988). Chiết xuất tỏi có 3 hoạt chất chính allicin, liallyl sulfide và ajoene. Allicin là hoạt chất mạnh nhất và quan trọng nhất của Chiết xuất tỏi.

Tỏi nguyên tép không có allicin, không mùi, không có chức năng kháng khuẩn, cũng như không có khả năng chống oxy hóa.

Khi đập nát, tiếp xúc với oxy trong không khí, enzym trong tỏi hoạt động để biến alliin thành allicin có mùi tỏi và có tác dụng kháng khuẩn, chống oxy hóa (Stoll và Seebeck, 1997 trích dẫn bởi Lâm MinhThuận, 2012). Sự chuyển hóa này diễn ra rất nhanh, 50% alliin chuyển hóa thành allicin trong vòng 2 phút (duoclieu.org).

Allicin có tác dụng diệt khuẩn cực mạnh, mạnh hơn cả penicilin (ykhoa.net, Vũ Duy Giảng (2010), hua.edu.vn). Nó nhanh chóng bị phân hủy ở gan, thận, niêm mạc ruột non thành Diallyl disulphide – chất này được cho là có lợi đối với tuần hoàn.

Cavallito (1994) và Lâm MinhThuận (2012) cũng cho rằng tỏi có tác dụng làm giảm lipid trong máu do sự ức chế các enzym liên quan đến sự tổng hợp cholesterol trong gan, kích thích phóng thích insulin, hạ huyết áp, ổn định đường huyết, phòng chống ung thư, đột quỵ.

Độ độc của allicin DL₅₀ trên chuột bạch là 60mg/kg đối với tiêm tĩnh mạch và 120 mg/kg đối với tiêm dưới da (duoclieu.org).

3. Vai trò tích cực của Chiết xuất tỏi đối vế hệ miễn dịch người và vật nuôi

3.1.Tác dụng kháng khuẩn của Chiết xuất tỏi (hoạt chất allicin)

Chiết xuất tỏi có khả năng diệt khuẩn cực mạnh ngay cả khi nông độ thấp. Theo duoclieu.org:

• Nồng độ 1:125.000 ức chế vi khuẩn: Bacillus subtilis, proteus morgani, Salmonella enteritidis, S.paratyphi, S.schottmuelleri, S.typhi, S.typhimurium, Shigella dysenteriae, S.paradysenteriae, Staph. Aureus, Streptococcus viridans, Vibrio cholerae;
• Nồng độ 1:85.000 ức chế vi khuẩn: Streptococcus haemolyticus;
• Nồng độ 1:48.000 ức chế vi khuẩn: Aerobacter aerognes, E.coli, Mycobacterium, M.tuberculosis hominis, Samonella hirschfeldii;
• Nồng độ 1:25.000 ức chế vi khuẩn: Penicillium cyclopium, Aspergillus fumigatus;
• Nồng độ 1:10.000 ức chế vi khuẩn: Streptomyses griesus.

3.2.Tác dụng ức chế nguyên sinh động vật của Chiết xuất tỏi

Nước tỏi 5 – 10% ức chế rất nhanh hoạt động của amip. Ở nồng độ cực kỳ thấp (30µg/ml) nước tỏi diệt được Entamoeba histolytica nguyên nhân gây lỵ amip. Tỏi cũng có thể sử dụng để điều trị bệnh giun Giardia lamblia, bệnh đường ruột do nguyên sinh Lamblia intestinalis gây ra.

Ajoene (thành phần của nước tỏi) ức chế sự tăng sinh của Trypanosoma cruzi do ức chế sinh tổng hợp phosphatidylcholine.

Ngoài ra tỏi cũng có tác dụng tác dụng chống kháng virus, ung thư (trị ung thư tử cung, ức chế tạo u trong phổi, vùng trên dạ dày và thực quản); chống oxy hóa (ức chế hình thành các gốc tự do); kích thích miễn dịch.

4. Một số trường hợp cần lưu ý khi sử dụng Chiết xuất tỏi

Gia súc mang thai, đang nóng sốt, đang mắc chứng bệnh về máu huyết thì không nên cho ăn quá nhiều tỏi.

Trị giun không dùng quá liều do gây viêm ruột, tiêu chảy.

Không dùng tỏi và chế phẩm có chứa tỏi đồng thời với thuốc chống đông máu trước khi mổ.

5. Thực nghiệm chứng minh tác dụng của Chiết xuất tỏi trên một số đối tượng chăn nuôi

5.1.Thế giới

Theo New Scientist (2001), các nhà nghiên cứu Thụy Sĩ đã thử nghiệm dược tính của Chiết xuất tỏi cho nhóm 128 con lợn con sau khi chúng được cai sữa. Sau 5 tuần thí nghiệm, kết quả cho thấy bột tỏi có một tác dụng tích cực lên sự tăng trưởng, giảm tỷ lệ chết và tiêu chảy.

Nghiên cứu của A.B. Omojola, S.S. Fagbuaro and A.A. Ayeni (2009) chứng minh Chiết xuất tỏi bổ sung vào thức ăn có khả năng làm giảm cholesterol, cải thiện tỷ lệ nước trên thịt heo khi thí nghiệm trên 48 con heo 6 tuần tuổi

Kết quả này cũng phù hợp với nghiên cứu của Raghuveer Choudhary (2008) khi nghiên cứu lợi ích của Chiết xuất tỏi đối với bệnh máu nhiễm mỡ và xơ vữa động mạch. Ông thấy rằng Chiết xuất tỏi có tác dụng làm giảm cholesterol, tryglicerate, LDL-c trong máu heo thí nghiệm (p<0,01).

S.P. Cullen, F.J. Monahan, J.J. Callan và J.V. O’Doherty (2005); Y.J. Chen, I.H. Kim, J.H. Cho, J.S. Yoo, Q. Wang, Y. Wang, Y. Huang (2008) cho biết việc bổ sung bột tỏi (1g bột tỏi/kg thức ăn) vào khẩu phần heo giai đoạn vỗ béo đã nâng cao hệ số tiêu hóa và hiệu quả sử dụng thức ăn (p<0,05), đồng thời chất lượng thịt heo được cải thiện.

Một số nhà nghiên cứu thuộc đại học Novi Sad (Serbia) đã nghiên cứu ảnh hưởng của Chiết xuất tỏi trong thức ăn của gà trong 6 tuần và khẳng định tỏi có tác dụng thúc đẩy tăng trọng của gà.

5.2. Việt Nam

Nguyễn Thị Kim Loan và cs (2010) đã thí nghiệm trên heo từ ngày tuổi 30 đến 90, kết quả cho thấy các chỉ số về sức đề kháng trên heo khi cho ăn thức ăn bổ sung Chiết xuất tỏi (chiếm 0,1-0,2% khẩu phần ăn) cao hơn lô đối chứng.

Cũng theo Nguyễn Thị Kim Loan và cs (2012), heo sử dụng thức ăn bổ sung 3 kg tỏi/tấn thức ăn hoặc kết hợp với bột nghệ sẽ cải thiện tốc độ tăng trưởng cũng như hệ số chuyển hóa thức ăn, tăng số lượng vi khuẩn sinh acid lactic, ít tổn thương phổi, giảm số lượng tế bào dịch rữa trong phế quản – phế nang, số lượng vi khuẩn gây bệnh cơ hội (Colform và Enterococus) cũng giảm, đồng thời giảm chi phí trên 1kg tăng trọng.

Nông dân một số địa phương tại Bình Dương (2004) dùng nước tỏi phòng và chữa bệnh cúm cho gà rất hữu hiệu. Năm 2010 Trạm Khuyến nông Khuyến ngư Mỏ Cày Nam (Bến Tre) đã thực hiện thí nghiệm trên 1000 con gà.

Sau 4 tháng thí nghiệm đã chứng minh tỏi giúp hạn chế bệnh đường hô hấp mãn tính trên đàn gà, giảm được chi phí thuốc, tỷ lệ chết, nâng cao hiệu quả chăn nuôi.

Huỳnh Thái Sơn (2008), Nguyễn Dương Trọng (2006), Huỳnh Thị Thu Nga (2005), Trần Thị Đoan Oanh (2004) sử dụng hỗn hợp Chiết xuất tỏi – Chiết xuất Gừng – Chiết xuất nghệ có tác dụng tốt trên sức sinh trưởng, sức sống và năng suất trên gà thịt cũng như gà đẻ (trích dẫn bởi Lâm Minh Thuận và cs, 2012).

Như vậy tỏi có tác dụng thúc đẩy tăng trưởng, hạn chế bệnh, cải thiện hệ số chuyển hóa thức ăn và chất lượng thịt trên heo, gà. Tỏi có thể thay thế kháng sinh tân dược sử dụng trong chăn nuôi.

6. Phân biệt Chiết xuất Tỏi – Bột tỏi (Garlic extract powder), Dịch chiết tỏi – Tinh dầu tỏi (Garlic extract liquid) và Chế phẩm vi sinh tỏi – Men vi sinh tỏi

Đây là thắc mắc của rất nhiều khách hàng khi liên hệ với Thiên Tuế để mua các sản về tỏi, Thiên Tuế xin giải đáp các thắc mắc trên như sau:

Chiết xuất Tỏi – Bột tỏi (Garlic extract powder) ở dạng bột (dạng rắn), không tan được trong nước, thường được dùng để làm Thuốc hoặc Thực phẩm chức năng. Còn nếu dùng cho chăn nuôi thì thường được dùng để trộn với cám cho ăn. Tuy nhiên, đối với thức ăn thủy sản, cần phải có sản phẩm áo ngoài lại để bột tỏi không bị phân tách ra khỏi thức ăn.

Dịch chiết tỏi – Tinh dầu tỏi (Garlic extract liquid) ở dạng tinh dầu (dạng dầu), không tan được trong nước và bị tách lớp khi đưa vào nước. Tinh dầu tỏi thường được dùng để làm Thuốc, Thực phẩm hoặc dùng như một loại hương liệu.

Tinh dầu tỏi rất ít khi được dùng cho Thức ăn chăn nuôi bởi giá thành của tinh dầu tỏi rất đắt, nếu sử dụng làm thức ăn chăn nuôi thì đòi hỏi phải có sự nghiên cứu, pha loãng tinh dầu tỏi ra và phối trộn với nhiều thành phần khác để tạo thành sản phẩm hoàn chỉnh.

Đối với chăn nuôi gia cầm, gia súc, tinh dầu tỏi có thể được trộn vào cám, với phương pháp cho ăn này thì không cần sử dụng các dung môi phức tạp để pha loãng tinh dầu tỏi. Riêng đối với thủy sản hoặc bổ sung tinh dầu tỏi cho gia cầm, gia súc theo đường uống, bắt buộc phải phối trộn với các dung môi phù hợp để pha loãng tinh dầu tỏi và làm tăng khả năng tan của tinh dầu tỏi

Chế phẩm vi sinh tỏi – Men vi sinh tỏi ở dạng hỗn dịch (dạng dung dịch), tan được trong nước, giá thành rẻ, sản xuất số lượng lớn, rất phù hợp để làm Thức ăn chăn nuôi. Có thể dùng men vi sinh tỏi để trộn với cám hoặc với nước cho uống đều được.

Tiêu chí so sánh	Chiết xuất Tỏi – Bột tỏi (Garlic extract powder)	Dịch chiết tỏi – Tinh dầu tỏi (Garlic extract liquid)	Chế phẩm vi sinh tỏi – Men vi sinh tỏi
Trạng thái	Dạng bột	Dạng dầu	Dạng hỗn dịch
Khả năng tan	Không tan	Không tan	Tan trong nước
Cách dùng cho chăn nuôi	Trộn với cám	Trộn với cám	Trộn với cám hoặc với nước
Giá cả	Trung bình	Đắt	Rẻ
Hình ảnh sản phẩm	Chiết xuất Tỏi – Bột tỏi (Garlic extract powder)	Dịch chiết tỏi – Tinh dầu tỏi (Garlic extract liquid)	Chế phẩm vi sinh tỏi – Men vi sinh tỏi

---

Chúng tôi xin chân thành cám ơn quý độc giả đã đọc bài viết. Mọi thắc mắc về nội dung hoặc các khiếu nại về bản quyền, xin vui lòng gởi thông tin vào địa chỉ email: knowalot.net@gmail.com

Mr. Know xin chân thành cám ơn.